Magazyn Budowlany

Parkingi i garaże wielopoziomowe: mniejsze, pojemniejsze, bezpieczniejsze

Parkingi i garaże to częsty problem z jakim się borykają projektanci i inwestorzy. Szczególnie, gdy projektowany lub modernizowany obiekt znajduje się w strefie śródmiejskiej. Brak dostatecznej wielkości terenu, jego wysoki koszt, a także niejednokrotnie ograniczenia wynikające z warunków gruntowo - wodnych i wysokich kosztów kubatury podziemnej, to częste bariery w swobodzie lokowania i projektowania, zwłaszcza budynków biurowych, hotelowych, ale również mieszkalnych i niekiedy produkcyjnych. Także podczas modernizacji istniejących budynków częstym problemem jest zabezpieczenie niezbędnych stanowisk garażowych lub parkingowych. Problemy te, znane od dawna w krajach rozwiniętych, dotykają coraz częściej polskich projektantów. Wszystkie te aspekty w szczególny sposób zbiegają się w wielkich aglomeracjach. Przykładem tego jest Warszawa. Słusznie stawiane przez władze architektoniczno - urbanistyczne wymagania zapewnienia odpowiedniej proporcji powierzchni użytkowej budynku i miejsc parkingowych, powodują niekiedy ograniczenie lub wręcz uniemożliwienie zrealizowania zamierzenia inwestycyjnego, mimo, że wskaźniki te nie są zbyt wygórowane, nawet w Warszawie. Oczywiście, część urbanistów uważa, że należy wręcz ograniczać ilość miejsc parkingowych w strefach śródmiejskich. Można by się z tym zgodzić gdyby zapewniona była bardzo sprawna komunikacja publiczna, ponieważ to w centrach miast znajdują się duże ilości miejsc pracy w firmach, urzędach, usługach i tam też trafia wielu interesantów. Póki co, nie zanosi się na sprawny transport w przewidywalnej przyszłości praktycznie w żadnym z dużych polskich miast.

W Niemczech w budownictwie mieszkaniowym wielorodzinnym, wymagany wskaźnik miejsc parkingowych lub garażowych wynosi 1,5 stanowiska/ mieszkanie. Niedotrzymanie tego wskaźnika powoduje dotkliwe kary finansowe dla architekta, płacone na rzecz samorządu, wynoszące ok. 30.000 DM za każde brakujące stanowisko.

W Polsce takich ogólnokrajowych przepisów jeszcze nie ma. Poszczególne samorządy jednak coraz częściej decydują się na wprowadzanie lokalnych wskaźników miejsc parkingowych do wymogów planu zagospodarowania przestrzennego.

Problem ten, w związku z rozwojem miast i szybkim zwiększaniem się ilości samochodów, będzie narastał istotnie ograniczając inwestycje.

Inwestorzy na ogół niechętnie wydają pieniądze na tę część inwestycji, gdyż koszt miejsca w garażu podziemnym jest wysoki. Z drugiej strony prawa rynku powodują, że coraz trudniej sprzedać lub wynająć powierzchnie biurowe, a także mieszkalne bez zapewnienia miejsc parkingowych lub garażowych.

Dla ułatwienia rozwiązywania problemów z zapewnieniem niezbędnych stanowisk parkingowych i garażowych, powstały systemy pozwalające optymalnie wykorzystać pozostającą do dyspozycji przestrzeń, zapewniające duży komfort i bezpieczeństwo użytkowania. Ułatwiają one również rozwiązanie problemów parkingowych w modernizowanych budynkach.

Klasycznym przykładem są systemy wiodącej europejskiej firmy Wöhr (Niemcy).

Produkuje on od ponad 40 lat, stale rozwijając, urządzenia przeznaczone do zastosowań w obiektach nowo projektowanych i modernizowanych. Dotychczas wyposażył garaże w ponad 30 krajach, instalując więcej niż 220 000 stanowisk. Są to systemy elastyczne w zakresie konfiguracji, co pozwala na rozwiązanie problemów w większości przypadków. Stosowane są jako podziemne, nadziemne lub nadziemno - podziemne. Możliwe jest ich stosowanie dla różnych wielkości garaży i parkingów: od małych dla kilku samochodów do zespołów dla kilkuset samochodów. Są również urządzenia do zastosowań w budownictwie indywidualnym, gdy brak miejsca na garaż dla drugiego samochodu.

Omówimy poszczególne grupy urządzeń.

1. Urządzenia typu Parklift

Są to urządzenia zasadniczo dla małych i średnich garaży. Pozwalają na parkowanie 2 lub 3 samochodów jeden nad drugim. Urządzenia zestawia się obok siebie w dowolnej ilości. Praktycznie więc można (jest to stosowane) wyposażyć w ten system i duże zespoły garażowe przeznaczone dla kilkuset samochodów. Do każdego zestawu niezbędny jest dojazd. System ten zwiększa pojemność garażu jednokondygnacyjnego 2 lub 3-krotnie, przy znacznie zmniejszonej kubaturze w stosunku do garaży wielopoziomowych. Wysokość pomieszczenia garażowego dla zestawów na 2 samochody w pionie wynosi od 290 cm dla urządzeń przechylnych, do 325 cm dla urządzeń bez przechyłu. Dodatkowo potrzebne jest zagłębienie 150 - 170 cm w obrysie urządzenia jako przestrzeń manewrowa dla dźwigu, tzn. dla opuszczenia dolnej palety, aby mógł zaparkować lub wyjechać samochód na palecie górnej. System pozwala na parkowanie samochodów (z wyjątkiem typu 401/411) bez usuwania samochodu znajdującego się na dolnej platformie.

Typ 401/411 przeznaczony jest zasadniczo dla domów jednorodzinnych, gdzie możliwe jest usunięcie dolnego samochodu dla wyprowadzenia samochodu z górnej platformy.

Parametry urządzeń pozwalają garażować samochody klasy luksusowej o długości do 510 cm i masie 2300 kg. Urządzenia sterowane są kluczem lub kartą magnetyczną z pulpitu znajdującego się przed wjazdem. Napęd urządzeń jest hydrauliczny. Produkowane są również odmiany o podwójnej szerokości platform, przeznaczone do garażowania 2 samochodów w jednym poziomie.

2. Urządzenia typu Combilift

Przeznaczone dla garaży o ograniczonej liczbie wjazdów na stanowiska. Składają się z palet automatycznie przesuwanych w pionie i poziomie. Pozwala to na parkowanie do 10 rzędów pionowych samochodów, w 2 lub 3 poziomach z jednym wjazdem do zespołu. W zespole zawsze pozostaje jedno wolne miejsce, pozwalające na zaparkowanie samochodu na każdym stanowisku. Efektem tego jest znaczna oszczędność powierzchni postojowej i manewrowej w garażu. Uzyskuje się bowiem dla jednego wjazdu do zespołu do 19 miejsc garażowych w zestawach 2 poziomowych i 29 miejsc dla zespołów 3 poziomowych. Zestawy można zestawiać w dłuższe ciągi, zapewniając po jednym dojeździe do zestawu. Sterowanie może być zlokalizowane przy wjeździe lub np. w pomieszczeniu dozorcy. Napęd urządzeń hydrauliczny, przy czym agregat obsługuje jeden zestaw. Maksymalna masa pojazdu to 2500 kg. Zestawy takie mogą też tworzyć bardzo użyteczne parkingi osiedlowe, eliminując drogie kondygnacje garażowe pod budynkami zapewniając bezpieczeństwo pojazdów.

3. Urządzenia typu Parkplatten

W systemie tym samochody parkowane są w jednym poziomie na przesuwnych płytach w taki sposób, że zapewniają dostęp do każdego stanowiska parkowania, wyjazdu lub windy. Palety mogą być ustawiane w systemie podłużnym lub poprzecznym. Poruszają się na specjalnym torowisku w poziomie posadzki. Zasilanie odbywa się poprzez szynę i zestyk ślizgowy. Napęd silnikami niskonapięciowymi prądu stałego dopuszczony do użytku na otwartej przestrzeni jest całkowicie bezpieczny. Sterowanie jest całkowicie automatyczne poprzez panel sterowania, na którym wybiera się żądane miejsce parkowania, co powoduje rozsunięcie się palet w sposób umożliwiający dojazd do tego miejsca. W obszarze ruchu zainstalowane są lampy ostrzegawcze informujące o odbywającym się manewrze, a niebezpieczeństwo zmiażdżenia wyeliminowane jest dzięki specjalnym listwom zabezpieczającym zamontowanym po obu stronach palety. Palety mogą być pojedyncze i podwójne. Mogą one zwiększyć pojemność (wykorzystanie powierzchni) o 50 - 80 %.

4. Urządzenia systemów automatycznych wielokondygnacyjnych

Systemy te oparte są o ideę automatycznych magazynów wysokiego składowania. Składają się z szybkich dźwigów hydraulicznych poruszających się w pionie i poziomie, często z obrotnicą oraz regałów do garażowania. Systemy te wykorzystują powierzchnię i kubaturę w najlepszy sposób. Pozwalają garażować samochody na wysokość do 20 kondygnacji garażowych o wysokości kondygnacji od 175 do 225 cm, co umożliwia parkowanie samochodów terenowych i vanów. W systemach tych samochód pozostawiany jest na palecie na specjalnym stanowisku wjazdowo - wyjazdowym i automatycznie transportowany wraz z paletą na właściwe stanowisko garażowe. Niepotrzebne są rampy i pochylnie wjazdowe, gdyż wjazd odbywa się z poziomu terenu. Cechy te powodują, że garaże są życzliwe dla środowiska, ograniczając skalę robót budowlanych i emisję spalin. Samo pomieszczenie garażowe jest niedostępne dla osób trzecich. Dostęp mają praktycznie, wyłącznie pracownicy serwisu w trakcie przeglądów lub innych czynności serwisowych. Czyni to garaż w pełni bezpiecznym przed kradzieżami i aktami wandalizmu. Systemy sterowane są komputerowo, poprzez pulpit sterowniczy umiejscowiony standardowo na stanowisku wjazdowo - wyjazdowym. Odpowiednie zabezpieczenia uniemożliwiają uszkodzenie samochodu w trakcie manewrowania. Możliwe jest instalowanie sterowania wraz ze zintegrowanym systemem kasowania należności, gdy garaż jest ogólnodostępny, płatny. Dla dużych zespołów stosowany jest ciągły nadzór pracy urządzeń przez połączenie modemowe z komputerem serwisu i fabryki.

System taki pozwala wykryć ok. 95% możliwych do wystąpienia usterek przed ich ujawnieniem się w pracy zespołu. Pozwala to serwisowi na interwencję wyprzedzającą. Inną zaletą jest znaczna redukcja instalacji wentylacyjnej i oświetleniowej garażu.

W grupie tej występuje kilka typów o bardzo dużej elastyczności rozwiązań, pozwalających na indywidualne rozwiązanie dla każdego projektu. Są to urządzenia typów: Multiparker, Parksafe i Flurparker. Każdy z nich posiada wiele wariantów.

    4.1.    Urządzenia typu Multiparker

Produkowane są w wersjach z poprzecznym usytuowaniem miejsc garażowania (typy 700/710/720/730) i podłużnym usytuowaniem stanowisk (typ 740) jako podziemne i naziemne. Stanowiska usytuowane są w 2 rzędach prostopadle do biegnącej środkiem trasy poruszania się dźwigu z obrotnicą. Wjazdy i wyjazdy mogą być umiejscowione według potrzeb. Podstawowe parametry poszczególnych wersji tej rodziny (oprócz 740) przedstawia poniższa tabelka:
 

Multiparker 730 charakteryzuje się tym, że posiada wózki transportowe poruszające się poziomo, oddzielne dla każdej kondygnacji lecz zsynchronizowane ze sobą, a transport w pionie odbywa się przy użyciu osobnego jednego lub dwuch dźwigów. Stanowiska wjazdu - wyjazdu w ilości dostosowanej do ogólnej pojemności garażu sytuowane są z boków z wyjazdami prostymi lub skośnymi. Mogą też być usytuowane od strony szczytowej.

Możliwe też jest wykonanie z 3 i 4 rzędami stanowisk usytuowanymi jedno za drugim. Samochody zawsze dostarczane są na stanowisko wyjazdowe przodem do kierunku jazdy. System ten jest bardzo szybki. Właściwy jest dla garaży wielkopojemnych.

Multiparker 740 przeznaczony jest dla wąskich działek. Stanowiska umieszczone są wzdłuż trasy poruszania się dźwigu po obu stronach, w rzędach pojedynczych lub podwójnych.

Podstawowe parametry:

Możliwe też jest wykonanie garażu jako częściowo zagłębionego z usytuowaniem stanowisk wjazd - wyjazd na kondygnacji odpowiadającej poziomowi terenu.

Uwaga ta dotyczy wszystkich omawianych typów.

4.2.Urzadzenia typu Parksafe

Jest to regał o wysokości do 30 m i hydrauliczna szybka winda, zagłębiony, naziemny lub częściowo zagłębiony. Regał może składać się z do 3 segmentów po każdej ze stron szybu dźwigowego. Pojemność w tym systemie wynosi do 80 stanowisk. Zapewnia szybki dostęp do samochodu. Intensywność wykorzystania powierzchni obrazuje możliwość wykonania na płaszczyźnie 47 m² parkingu dla 59 samochodów. Urządzenia można zestawiać w większe kompleksy. System, jak inne rozwiązania automatyczne, całkowicie zabezpiecza samochody przed uszkodzeniem, kradzieżą i aktami wandalizmu.

4.3.Urządzenia typu Flurparker

To urządzenia o najwyższym stopniu wykorzystania powierzchni przez usytuowanie stanowisk bezpośrednio jedno obok i za drugim, bez pozostawiania osobnej drogi transportowej. Obrazowo wygląda to tak, jakby na szachownicy postawić pionki na wszystkich (prawie) polach białych i czarnych. Palety z samochodami poruszają się wzdłuż i w poprzek automatycznie, wykorzystując do tego pozostawione zawsze wolne jedno lub dwa stanowiska - w zależności od wielkości - dostarczając tę paletę na platformę dźwigu poruszającego się w pionie. Zasadniczo stosuje się systemy o wysokości do 3 poziomów. Możliwe jednak jest zwiększenie ilości poziomów. Urządzenia mogą być wyposażone w obrotnicę dla uzyskania wygody i bezpieczeństwa wyjazdu. Przy bardzo wąskiej działce stosuje się pojedynczy rząd stanowisk, ograniczając szerokość zespołu do 630 cm.

Konstrukcja urządzeń

Konstrukcja urządzeń składa się z konstrukcji stalowych samonośnych, podestów postojowych stalowych pełnych tłoczonych w sposób ułatwiających prawidłowe zaparkowanie samochodu oraz hydraulicznych i elektrycznych napędów transportu poziomego i pionowego.

Elementy konstrukcji, podesty, wszelkie łączniki wykonane są jako ocynkowane galwanicznie, wg normy DIN 17162 tj. warstwą 275 g/m² oraz malowane specjalnymi farbami poliuretanowo - cynkowymi w kolorystyce uzgodnionej. Mogą też być za dopłatą cynkowane ogniowo.

Inne elementy zabezpieczające np. barierki, zabezpieczenia itp. wykonane są jako szlifowane, polerowane i pokryte farbami poliuretanowo - cynkowymi.

Konstrukcja regałów może też być elementem nośnym dla rozmaitych form lekkich elewacji, co pozwala kształtować obiekt zgodnie z wymogami miejsca i unikać znacznych kosztów konstrukcji budowlanych garażu.

Zasilanie elektryczne i oświetlenie

Urządzenia są zasilanie napięciem 220/360 V (230/400). Zapotrzebowania energetyczne są stosunkowo nieduże. Zależą one od typu i wielkości garażu. Przykładowo: agregat obsługujący do 10 kompletów urządzeń Combilift pobiera moc 3,0 kW. Zespół automatyczny typu Multiparker, Flurparker czy Parksafe z obrotnicą o pojemności ok. 80 samochodów pobiera moc 32 - 37 kW.

W garażach automatycznych oświetlenie potrzebne jest wyłącznie dla celów serwisowych i przyjmuje się, że w wybranych miejscach, wskazanych przez producenta natężenie winno wynosić 20 luksów. Praca urządzeń natomiast odbywa się w ciemności.

Wentylacja i odwodnienie garaży

Instalacje wentylacji stosuje się w zależności od rodzaju garażu. W przypadku urządzeń typu Parklift lub Combilift, do których dojazd nie różni się od tradycyjnych garaży, wentylacja musi spełniać normy ogólne dla garaży wielostanowiskowych. W przypadku garaży automatycznych wentylacja mechaniczna zasadniczo potrzebna jest dla celów serwisowych i przyjmuje się w Niemczech wydajność w ilości 150 m³/h/jednego pracownika serwisu. Zespół serwisowy składa się z 2 pracowników, co daje zapotrzebowanie 300 m³/h. Należy uwzględnić wysoką wilgotność, jaka może powstawać w garażach automatycznych w okresach jesienno - zimowych (zaśnieżone, mokre samochody przy niskiej temperaturze) i wskazane jest przewidzieć montaż instalacji do jej redukcji, co korzystne jest tak dla urządzeń jak i garażowanych samochodów. Nie wymagana jest instalacja oddymiająca, o czym mowa w dalszej części.

Instalacja odwodnieniowa garaży, winna spełniać warunki jak dla tradycyjnych garaży wielostanowiskowych. Jak już wspomniano, podesty postojowe są pełne. Nie ma więc ociekania wody na parkowane niżej samochody, czy też posadzkę. Z podestów, specjalnym systemem kanalików będących integralną częścią systemu, woda odprowadzana jest po konstrukcji stalowej urządzeń, do zbiorczego kanału w posadzce garażu.

Zabezpieczenia ppoż.

Mimo wieloletniego stosowania urządzeń automatycznych wielokondygnacyjnych garaży, w Niemczech nie opracowano norm ochrony pożarowej dla takich obiektów. Jest to wynikiem tego, że garaże stosowane są w tak różnorodnych warunkach i konfiguracjach, iż nie jest możliwe i celowe stosowanie jednolitych norm. Ponieważ nie można porównywać warunków w garażach tradycyjnych i zespołach automatycznych, każdorazowo więc należy uzgodnić właściwe zabezpieczenia ze służbami ppoż.

Należy przy tym uwzględniać następujące czynniki:

• Garaże automatyczne są urządzeniami bezobsługowymi. W pomieszczeniu garażu nie przebywają ludzie. Nie występuje więc czynnik bezpośredniego zagrożenia życia.
• Pożar w garażu automatycznym, może wystąpić praktycznie w wyniku samozapłonu samochodu lub znajdujących się w samochodzie niebezpiecznych materiałów. Ryzyko samozapłonu samochodu jest znacznie niższe niż w przypadku garaży tradycyjnych, gdyż samochód w przestrzeni garażowej przemieszczany jest automatycznie, z wyłączonym silnikiem i zapłonem.
• W wypadku, gdyby jednak doszło do samozapłonu, akcja gaśnicza prowadzona przez służby ppoż. jest znacznie utrudniona, a praktycznie trzeba przyjąć, często niemożliwa, ze względu na brak bezpośredniego dostępu do źródła ognia.

Trzeba stwierdzić, że płonący samochód jest nie do uratowania. Zapłon, czy to na skutek usterki technicznej, czy samozapłonu znajdujących się w samochodzie niebezpiecznych towarów powstaje pod maską, w bagażniku lub we wnętrzu kabiny. Brak dostępu do pojazdu uniemożliwia skuteczne jego zgaszenie. Zadaniem urządzeń gaśniczych jest:

• niedopuszczenie do rozprzestrzenienia się ognia na inne pojazdy lub ograniczenie liczby pojazdów zagrożonych,
• utrzymanie temperatury w pomieszczeniu garażu na bezpiecznym dla innych pojazdów poziomie. Za bezpieczny poziom uznaje się temperaturę do 100 st C.

W związku z tymi uwarunkowaniami instalacja gaśnicza musi działać samoczynnie i w tym trybie pożar musi być opanowany. Instalacje w garażu należy podzielić na sekcje pozwalające skutecznie wypełnić zadanie, ograniczając wielkość strat materialnych.
 

Konieczne jest wyposażenie garażu w czujki pożarowe, najlepiej dymowe lub cieplne, albo ich kombinację. Mogą być one rozmieszczane również na konstrukcji regału. Winny one być podłączone do centrali pożarowej obiektu. Do prowadzenia akcji gaśniczej należy stosować również sekcyjnie, instalacje tryskaczowe wodne lub pianowe. Ze względu na zabezpieczenie przed ewentualnym zamarznięciem instalacji lepiej jest zastosować (gdy może wystąpić takie niebezpieczeństwo) instalację suchą. Mogą być również stosowane instalacje z CO₂.
 

Oddymianie obiektu praktycznie można ograniczyć do usunięcia dymu po ugaszeniu pożaru, gdyż akcja prowadzona samoczynnie, bez udziału ludzi wewnątrz garażu, nie wymaga specjalnego oddymiania, tym bardziej, że nie występuje praktycznie w tym przypadku zjawisko ognia lotnego, które było by wskazaniem dla zastosowania instalacji oddymiającej. Do oddymienia po pożarze można wykorzystać instalację wentylacji, która do tego powinna być przystosowana.
 

Przeprowadzona w Polsce ekspertyza, dla zaprojektowanego w systemie Multiparker 740 garażu o pojemności 67 pojazdów, dla zapewnienia całkowitego bezpieczeństwa pożarowego, uwzględniała na żądanie służb ppoż możliwość powstania niebezpiecznych stężeń oparów benzyny w przypadku nieszczelności i wycieku paliwa z pojazdu garażowanego lub braku korka wlewowego. W wyniku przeprowadzonych obliczeń, określono zapotrzebowanie na powietrze wentylacyjne na 2000 m³/h. Trzeba tutaj dodać, że w praktyce niemieckiej, nie są stawiane takie wymagania.

Ochrona przed hałasem

Przedstawione urządzenia są bardzo ciche. Maksymalny poziom hałasu nawet w dużych zestawach automatycznych nie przekracza 30 dB. Nie wymagają więc one specjalnej ochrony akustycznej. Również poziom drgań jest znacznie poniżej zauważalnego poziomu przenoszonego przez konstrukcję obiektu. W szczególnych przypadkach możliwe jest zastosowanie podkładek amortyzujących.
 

Przedstawione rozwiązania, poza wymienionymi zaletami, w praktyce pozwalają również, chociaż nie w każdym przypadku, obniżyć koszty wykonania garażu, w stosunku do rozwiązań tradycyjnych. Wielkość tych oszczędności zależy od uwarunkowań konkretnego zastosowania. Niejednokrotnie zaś są jedynym możliwym do zastosowania rozwiązaniem problemu miejsc parkingowych lub garażowych.

W Polsce zaprojektowane zostały pierwsze zespoły automatyczne typu Multiparker dla 4 obiektów powstających w Warszawie. Montaż tych urządzeń przewidziany jest na początku 2000 r. Zaprojektowano również zastosowanie urządzeń typu Combilift dla 3 obiektów. Realizacja przewidziana jest w II kwartale przyszłego roku. Jestem przekonany, że z tą chwilą, systemy te staną się codziennością dla wielu polskich projektantów i inwestorów, a także użytkowników.

 Prezes Zarządu

 Mariusz Wesołowski